Spomen-zbirka Pavla Beljanskog obeležava ovog proleća 140 godina od rođenja Nadežde Petrović jedinstvenom postavkom koja traje do 13. aprila u galeriji Doma Vojske. Naša najznačajnija slikarka na izložbi „Nadežda Petrović u foto-objektivu” predstavljena je i kao fotograf i kao model, što čini za veći deo javnosti malo poznat aspekt njenog rada. Svojevrstan album porodice Petrović, u okviru kojeg je prisutna i Nadežda, kao i fotografije koje je snimila, mnoge retko ili nikada izlagane, čine okosnicu izložbe, koju prati izbor njenih dela iz kolekcije Spomen-zbirke kao i delovi foto-opreme koju je koristila.
Celu priču sklapala je tokom višegodišnjeg istraživačkog rada dr Jasna Jovanov, upravnik Spomen-zbirke Pavla Beljanskog. Prema njenim rečima, ljubav prema fotografiji pojavila se kod naše velike umetnice još od studentskih dana.
– Fotografije koje je snimila i na kojima je snimljena govore o njenom višeslojnom angažmanu na različitim društveno-istorijskim poljima. Ona je prva naša umetnica koja se kontinuirano bavila ovim medijem, pa je njen značaj u razvoju srpske fotografije izuzetan. Objektiv foto-aparata, koji je kupila tokom studija u Minhenu 1912. godine, usmeravala je prvenstveno u pravcu porodičnog okruženja. Prihvatajući ideje aktuelnog piktorijalizma na pojedinim fotografijama kreirala je i svojevrsne umetničke scene. Pored porodičnih snimaka, publici je prikazan i njen angažman kao prve žene ratnog fotografa u periodu balkanskih i Prvog svetskog rata, tokom kojeg se život Nadežde Petrović u Valjevskoj bolnici nažalost okončao – objašnjava dr Jasna Jovanov.
Kako dodaje naša sagovornica, slike su posebno odabrane kako bi pratile i dopunjavale fotografije, a reč je o srbijanskom i pariskom periodu stvaralaštva Nadežde Petrović.
– Radi se o slikama poput „Beogradskog predgrađa”, koja prikazuje ambijent beogradske četvrti Palilula, gde se nalazila i kuća u Ratarskoj ulici u kojoj je porodica Petrović živela. U vrtu te kuće nastala je većina porodičnih slika, koje je Nadežda Petrović snimala sve do početka Prvog balkanskog rata. Takođe, tu su slike „Resnik”, „Srbijanski predeo”, „Žene na izvoru”, radovi zbog kojih je Nadežda dobila epitet slikarke srbijanskog predela i koje ukazuju na njena putovanja Srbijom. Izložen je i portret Jaše Tomića, koji je bio oženjen Nadeždinom rođakom Milicom, kćerkom Svetozara Miletića. Nadežda ga je posebno cenila, tako da je ovu sliku ponela sa sobom u Pariz, jer ju je snimila na zidu ateljea koji je pripadao vajaru Ivanu Meštroviću, gde je tokom boravka u Parizu stanovala.
Dragocen deo izložbe predstavlja i fotografska oprema kakvu je Nadežda imala – „kodak” fotografski aparat, model iz 1898. godine. Tu je i haljina sa kosovskim vezom pripadnice Sokola Marije Sajfertove, koja pokazuje popularnost motiva izvezenih i na odeći Nadežde i njenih sestara. Prateći program čini nekoliko filmskih projekcija, zatim dečja slikarska radionica, kao i stručna vođenja. Izložba se realizuje u saradnji sa porodicom Petrović i mnogobrojnim pojedincima i institucijama iz Srbije i Slovenije, uz podršku Ministarstva kulture i informisanja Srbije i Sekretarijata za kulturu i javno informisanje Vojvodine.
M. Dimitrijević
