Zrenjanin –Tokom izvođenja radova na priključenju gradske kuće na mrežu toplovoda radnici su naišli na iskopine koje su zainteresovale i arheologe i istoričare. Lokalitet je poznat po tome što se ovde nalazila tvrđava iz turskog doba, o čemu svedoče zaostali građevinski materijal, a o njenom postojanju simbolično govori i mural koga je slikar postavio na osnovu istorijskih kazivanja. Ranije su otkriveni i podzemni tuneli koji sa ovog mesta vode ispod reke Begej.

Dejan Vorgić, kustos istoričar umetnosti i Aleksandar Šalamon, kustos arheolog, obojica iz zrenjaninskog Narodnog muzeja, obišli su i istražili mesto gde su se izvodili radovi na instaliranju toplovodne mreža. Oni kažu da je reč o rekonstrukciji i nastavku poslova izvođenih na prostoru između Elektrotehničke škole „Nikola Tesla” i Osnovne škole „Vuk Karadžić”.

– Ovde su pronađeni ostaci poznosrednjovekovne arhitekture, srednjovekovnog utvrđenja, kao i građevina, nastalih nakon pada tvrđave u ruke Osmanlija među kojima je i džamija, zatim arhitektura novijeg doba, iz 18. i 19. veka, a tu je i arheološki materijal nađen prilikom gradnje Gradske kuće – naglašavaju pomenuti stručnjaci. Oni su u pregledu pronađenih iskopina u najnovijim radovima u bašti konstatovali pokretni materijal u odbačenoj zemlji koji odgovara navedenim saznanjima. Radnici Narodnog muzeja su pristupili površinskom sakupljanju iskopanog materijala iz odbačene zemlje i tom prilikom je utvrđeno da najveći deo predstavlja pokretni materijal koji pripada periodu poznog srednjeg veka i novijeg doba, a ono se ogleda u keramičkom materijalu „turskog perioda” i novijeg doba, kao i kamenoj plastici i ostacima građevinske arhitekture u vidu fragmenata pritesanog kamena, kamena amorfnog oblika i fragmenata opeke. Arheološki materijal iz perioda praistorije je potvrđen samo u jednom delu prostora u kojem su izvođeni ovi radovi i predstavlja fragmente keramičkih posuda, fragmente životinjskih kostiju i kamena. Ovaj arheološki materijal je opredeljen u period starčevačke i vinčanske kulture. Najinteresantniji nalaz je svakako reljefna antropomorfna predstava, koja je bila deo veće neolitske keramičke posude, a koja je pronađena u više fragmenata.

Stručnjaci skreću pažnju da dobar deo materijala još nije očišćen, konzerviran i u dovoljnoj meri obrađen, tako da je za sada teško dati pravi sud o nalazima i samom nalazištu. Zato je još rano da se sa sigurnošću potvrdi pretpostavka da je u slučaju jedne iskopine, koja je vrlo interesantna, reč o bareljefu boginje plodnosti.

Obilaskom terena registrovani su temelji iz ranijih građevinskih aktivnosti, kao i niski zasvedeni tuneli, koji su tokom 19. veka bili u funkciji kanalizacione mreže i tunela za odvod vode. Oni su građeni modernom industrijskom ciglom i spajani malterom kakav danas poznajemo. O „tajanstvenim lagumima” o kojima su ranije ispredane priče da su vodili ispod reke na periferiju i služili za eventualnu evakuaciju iz centra grada kada se on nađe u neprijateljskom okruženju.

– Svakako da nije reč o ostacima koje možemo povezati sa poznosrednjovekovnim načinom gradnje – tvrde stručnjaci iz Narodnog muzeja.