Ćate traže veće plate

Prvi korak ka suštinskoj regionalizaciji jeste unapređenje rada lokalne administracije, povećanje njihove efikasnosti i pouzdanosti u pružanju usluga. To je moguće ostvariti bez značajnih ulaganja i pomoći države. Pored izgradnje puteva, vodovoda, kanalizacije i uvođenja grejanja, prema mišljenju Violete Jovanović, direktora Nacionalne alijanse za lokalni ekonomski razvoj(NALED), neophodno je da opštine istovremeno razvijaju sposobnost da prepoznaju i predstave svoje razvojne prednosti.

Naravno, i da budu pouzdan partner privredi i potencijalnim investitorima.

– Iako se u razvijenim opštinama najveća važnost pridaje opremanju zona za investiranje, iskustva pokazuju da je pored „hardvera” (dobra lokacija i finansijske pogodnosti), barem jednako važan i „softver” (efikasna i pouzdana usluga opštinske uprave). Ona mora biti standardizovana i stalna. Najvećaprepreka su limitirane plate u opštinama, pa je teško motivisati službenike. To zahteva inovativna rešenja „na lokalu”, u iščekivanju sistemskih rešenja iz centrale – kaže Jovanovićeva.

Kada investitori odlučuju gde će da ulože novac, najviše „padaju” na profesionalizam, preciznost, i uverenost da će im u tom poslu opština biti partner. Vrednuju realno predstavljenu sliku o lokalnoj sredini i predvidljivost vremena i novca koji je potreban za različite procedure. Počev od registracije preduzeća, preko izgradnje objekta, povezivanja na energetske i komunalne sisteme, snabdevanja, do zapošljavanje radne snage, što je nadležnost lokalnih samouprava.

Osim nastojanja da privuku nove investitore, malo je opština koje, prema zapažanju naše sagovornice, pridaju važnost postojećoj privredi. A upravo one moraju da budu na usluzi početnicima u biznisu i uspešnim privrednicima koji čine lokalnu ekonomiju. Da ih savetuju i vode podsticajnu politiku povlastica i taksi.

U seoskim sredinama, ističe ona, opština treba da ima ulogu centralnog partnera, koji obezbeđuje informacije, obrazuje i otvara mogućnost za razvoj oblasti koje stanovništvo poznaje i može da iskoristi.

– Tu se prvenstveno misli na poljoprivredu. Lokalne samouprave treba da podstaknu stanovništvo da sa proizvodnje za potrebe sopstvenog domaćinstva, pređe na intenzivnu proizvodnju, standardizaciju i preradu za tržište. Seoski turizam je takođe izuzetan potencijal. Ali malo je ideja za projekte, a raspoloživa radna snaga nije kvalifikovana da pruži kvalitetne usluge u turizmu – ukazuje Jovanovićeva.(/slika2)

Prema njenoj prognozi, najbrže će napredovati one opštine koje su spremne da, uprkos smanjenom prilivu iz republičkog budžeta,nalaze rešenja za finansiranje razvojnih projekata u saradnji sa lokalnim, regionalnim i međunarodnim partnerima.

– Reč je o donatorskim fondovima i sredstvima koja su raspoloživa u IPA fondovima. Ona se koriste u ograničenoj meri zbog skromnih sposobnosti opštinskih uprava da osmisle, pripreme, realizaciju i prate kvalitetne projekte kao što to zahteva Evropska unija – ističe direktorka NALED-a, koji zajedno sa Ministarstvom ekonomije sprovodi sertifikaciju opština i na taj način im daje smernice za „jačanje kapaciteta”.

Uprkos opredeljenosti institucija ka regionalizaciji i decentralizaciji, opštinama još nije vraćena imovina, niti su doneti ili izmenjeni neophodni zakonski akti (zakon o javnom dugu za opštinske obveznice, zakon o javno-privatnim partnerstvima), koji bi zaista omogućili veću samostalnost i preduzimljivost opština u zakonitom punjenju lokalnog budžeta.

Međutim, čak i da se promene zakoni, opštine dobiju veća ovlašćenja i unaprede poslovanje, Saša Paunović, predsednik Stalne konferencije gradova i opština, smatra da će odlučujuću ulogu za dovođenje investitora i dobijanje para iz budžeta i dalje imati centralna vlast.

– Njen uticaj se uvođenjem regiona neće umanjiti. Kada je reč o dolasku stranih investitora, bitan je uticaj Vlade Srbije. Neke opštine imaju političku prednost u odnosu na druge i ne vidim da će se tu nešto bitno promeniti – kaže Paunović.

Razlike među opštinama će se smanjiti tek kada budemo imali pristup evropskim fondovima i regionalizacija će, kako ističe, dobiti puni smisao.

–Evropska unija će tada izgradnju vodovoda u siromašnoj opštini poput Bele Palanke finansirati sa 90 odsto – navodi Paunović.

Marijana Avakumović