Koliko je stvarno manje stanovnika

Samo mesec dana nakon završetka popisa, objavljeni su prvi rezultati ukupnog broja stanovnika Republike Srbije bez podataka za Kosovo i Metohiju (podaci su dati do naseljskog nivoa).

U javnosti su odmah po završetku popisa počele licitacije o ukupnom broju stanovnika, odnosno za koliko je, između dva poslednja popisa smanjeno stanovništvo Srbije. Iz Republičkog zavoda za statistiku je samo dan kasnije, po završetku regularnog dela popisa, objavljeno da Srbija ima 7.380.000 stanovnika. Po zvaničnom završetku popisa objavljen je podatak o broju popunjenih obrazaca (P-1) ili tzv. popisnica (7,5 miliona), koji su mnogi zamenili sa brojem stanovnika, pa je došlo do zabune da li je uopšte promenjen broj stanovnika (popunjenih popisnica je bilo oko 7,5 miliona, a primera radi prethodni popis je imao gotovo 600.000 popunjenih popisnih obrazaca više nego što je konačno bilo stanovnika). Treći podatak o ukupnom broju stanovnika dat je na osnovu redovnih godišnjih procena koje objavljuje RZS: uzeta je procena za 2010. godinu na osnovu koje je u Srbiji bez KiM 7.290.000 stanovnika. Na kraju, nestrpljiva javnost je dočekala objavljivanje prvih rezultata popisa (prvi validni podatak) prema kojima je ukupan broj stanovnika u Srbiji iznosio 7.120.000, odnosno skoro 380.000 stanovnika manje nego popisom 2002. godine.

Na osnovu metodoloških objašnjenja, u ukupan broj su uključeni državljani Republike Srbije, strani državljani i lica bez državljanstva sa prebivalištem u Republici Srbiji duže od godinu dana, zatim i izbeglice sa prostora bivših jugoslovenskih republika i interno raseljena lica sa Kosova i Metohije. Metodološke razlike u odnosu na ukupno stanovništvo prema konačnim rezultatima popisa 2002. godine (podaci dati u prethodnoj tabeli) su sledeće:

Može se konstatovati da podaci koje je objavio RZS nisu sasvim uporedivi i da podatak o apsolutnom padu broja stanovnika u poslednjem međupopisnom periodu nije tačan. Da bi podaci za 2011. i 2002. godinu bili sasvim uporedivi, neophodno je izuzeti interno raseljena lica iz podataka za 2011. godinu, pošto ona nisu bila uključena u ukupno stanovništvo 2002. godine (ili u podatke popisa iz 2002. uključiti tada popisani broj interno raseljenih lica). Na osnovu dostupnih podataka, koje je objavio Komesarijat za izbeglice, 2010. godine bilo je 210.148 interno raseljenih lica, a 2001. godine 202.000. Grube procene nepopisanih lica na jugu Srbije iznose oko 60.000, a broj onih koji su u inostranstvu kraće od godinu dana verovatno iznosi oko 20.000. Jednostavno rečeno, da bi se dobili uporedivi podaci sa konačnim rezultatima popisa iz 2002. godine potrebno je ukupan broj stanovnika 2011. godine (7.120.000), povećati za oko 80.000 (koliko je prema proceni nepopisanih i stanovnika u inostranstvu do godinu dana) i smanjiti za oko 200.000 interno raseljenih lica. U tom slučaju, moglo bi se konstatovati da je pad ukupnog broja stanovnika Srbije znatno veći od 377.000 lica i da bi onda mogao da iznosi oko pola miliona. S obzirom na to da je u međupopisnom periodu negativan prirodni priraštaj iznosio oko 330.000, moglo bi se zaključiti da je za nešto manje od deset godina u Srbiji broj odseljenih bio za gotovo 200.000 manji od broja doseljenih. Postojeće dileme o ukupnom broju stanovnika Srbije 2011. godine i apsolutnom smanjenju u odnosu na 2002. godinu, biće razrešene objavljivanjem konačnih rezultata popisa ili možda i neće.

Centar za demografska istraživanja Instituta društvenih nauka