Srbija i dalje „zvezda u usponu”

Srboljupci će se još jedared obradovati: Srbija je i u novembru 2011. bila naučna „zvezda u usponu”. S najvišim postotkom rasta navođenja naučnih članaka u devet od 22 istraživačka područja!

A zakerala? Javiće se gunđajući da je čaša otpola prazna, jer ih ne zanima što je dopola puna.

Četvrti put zaredom srpski naučnici su najviše sveukupno citirani na čuvenoj „Tomson-Rojtersovoj” listi, zbog čega je s razlogom naša zemlja još jednom nazvana „zvezdom u usponu” (Rising Stars)! Prvi put se naša zemlja, pod udvojenim imenom Srbija – Crna Gora, pojavila u martu 2008. kao vodeća u hemiji.

„Politika” je nekoliko puta do sada prva to obznanila domaćoj javnosti.

Sada je Srbija predvodnica u devet, a u julu je bila u, čak, 13 istraživačkih oblasti. Na kojim naučnoistraživačkim poljima ovdašnji učeni ljudi i dalje prednjače?

Hajde da ih pobrojimo: poljoprivredne nauke, biologija i biohemija, hemija, klinička medicina, računarske nauke, inženjerske nauke, nauka o materijalima, neuronauke (s naukama o ponašanju) i fizika.

U četiri je, u međuvremenu, izgubila vođstvo: farmakologija i toksikologija, botanika i zoologija, psihologija i psihijatrija, društvene nauke (uopšte) i svemirske nauke (prepustila ih je Vatikanu, što se može smatrati neizbežnim ishodom).

Svako dalje ocenjivanje i procenjivanje prepuštamo vašoj mašti i dobrim namerama.

Najuglednije i najcenjenije sameravanje ma čijeg naučnog doprinosa u svetu, „Sajens voč” (ScienceWatch) pod okriljem „Tomson-Rojtersa”, obuhvata praćenje učinka pojedinaca, ustanova, zemalja i časopisa u minulih deset godina. Naučnici i institucije moraju da pređu „čarobni prag” u ukupnom broju citata koji ih svrstava u jedan odsto (1%) odabranih na svim meridijanima! A zemlje i časopisi (više od 11.000) iz 22 istraživačke discipline u protekle dve godine da budu u gornjoj polovini svrstavanja izabranih u celom svetu. Iz tolikog obilja se izdvoji 1.800 najboljih članaka, što predstavlja samo 0,1 posto svih objavljenih za 24 meseca. Gusto, veoma gusto rešeto.

I to se svaka dva meseca proverava i osvežava novim podacima, na osnovu kojih se uspinje ili silazi na lestvici naučničke počasti.

Srbija je u nekoliko navrata 2009. izdvojena na stranicama besplatnih veb usluga (web servis) kompanije „Tomson-Rojters”. Procene koje ukazuju na ubrzan napredak srpskih istraživača i ustanova utemeljene su na bibliometrijskim podacima, prikupljanim za potrebe druge usluge istog ponuđača, nazvane „Suštinski naučni pokazatelji” (Essential Science Indicators), čije se korišćenje naplaćuje.

Kompanija „Tomson-Rojters”, koja kroz sažete statističke izveštaje obelodanjuje pregled ključnih kretanja u osnovnim naučnim istraživanjima u svetu, svojevremeno je preuzela Institut za naučne informacije iz Filadelfije, najčuveniju međunarodnu ustanovu u scijentometriji ili naukomteriji (ocenjivanje naučnog doprinosa), koja je uvela razvrstavanje naučnika, časopisa i disciplina prema broju navođenja (citiranje).

Kao i u sportskom, i u umnom nadmetanju se redosled neprestano menja. Znači li to da nam glavomet ide bolje od rukometa i nogometa?

Za prvu igru (lopta u rukama) odgovor ćemo znati za koji dan, a fudbal je u nas odavno puko.

Da li je Srbija pretekla naučne velesile? Još nije, a ka’ će ne znamo (slobodno citiranje Đekne).

Ali od 2000. godine neprekidno beleži porast (gotovo tri i po puta) objavljenih naučnih članaka u sva tri područja vrednovanja (Naučni indeks citata, Indeks citata u društvenim naukama i Indeks citata u umetnosti i humanističkim naukama), i to ubedljivo najviše u prvom.

Stanko Stojiljković