Sećanje na žrtve jasenovačkih logora smrti

Od našeg stalnog dopisnika
Banjaluka – U Donjoj Gradini, najvećem stratištu iz sastava jasenovačkih logora smrti, danas će biti obeleženo 75. godina od početka genocida nad Srbima, Jevrejima i Romima za vreme Nezavisne države Hrvatske u Drugom svetskom ratu. Centralnu manifestaciju u spomen-području „Donja Gradina” kod Kozarske Dubice zajednički organizuju Vlada Republike Srpske i Vlada Srbije.

Srpski zvaničnici iz Beograda i Banjaluke ranije su poručivali da ovo mesto u Donjoj Gradini treba da postane mesto zajedničkog okupljanja, sećanja, učenja, molitve i praštanja, jer je to srpski Jad-Vašem. Okupljanje počinje u 19 časova kod „Topole užasa”, dok je za 20 časova predviđen početak programa i čas istorije. Najavljeno je da će se posetiocima obratiti predsednik Vlade Republike Srbije Aleksandar Vučić i predsednik RS Milorad Dodik. Paljenjem sveća žrtvama zloglasnog jasenovačkog koncentracionog logora negde oko 21 čas biće završena manifestacija. U Banjaluci će u u devet časova biti služena liturgija u Hramu Hrista Spasitelja.

Donja Gradina nalazi se s druge strane reke Save, preko puta Jasenovca, sa kojim je u vreme NDH bila povezana skelom kojom su zatočenici prevoženi. Kako vreme odmiče, sve je manje preživelih koji se sećaju monstruoznih načina likvidacije žrtava u ime NDH i ustaške ideologije, o kojima danas svedoče i kazani koji su ostaci fabrike sapuna koji se pravio od ljudskih tela. U Donjoj Gradini je 105 masovnih grobnica, a naknadno su pronađene još 22 masovne grobnice.

Većina izvora potvrđuje da je u jasenovačkim logorima smrti ubijeno 700.000 ljudi, među kojima 500.000 Srba, 40.000 Roma, 33.000 Jevreja, 127.000 antifašista i 20.000 nejake dece. Logori za decu i smrt 20.000 mališana jeste ono što stratišta NDH razlikuje i izdvaja od sličnih nacističkih stratišta u svetu. Izraelski Jad-Vašem centar raspolaže podatkom o 700.000 žrtava genocida u logoru Jasenovac. Centar „Simon Vizental” u Los Anđelesu procenjuje da je u Jasenovcu ubijeno oko 600.000 Srba, Jevreja, Roma i hrvatskih antifašista. Samo u potkozarskoj opštini Kozarska Dubica ubijeno je više od polovine stanovništva, što govori kolike su razmere stradanja.

Po svim izvorima, 1942. je bila godina najvećih masovnih ubijanja i u Jasenovcu, Staroj Gradiški i radnim komandama po selima. Procene o broju ubijenih samo u ovom periodu, to jest tokom 1942, veoma su različite, ali se sve slažu u tome da se radilo o više desetina hiljada žrtava.

Koncentracioni logor Jasenovac je najveći logor na prostoru nekadašnje Jugoslavije i jugoistočne Evrope, a po broju žrtava on se može porediti s velikim nacističkim koncentracionim logorima. Ono u čemu su saglasni svi oni koji su se ozbiljno bavili istraživanjem stradanja u jasenovačkim stratištima jeste da je po sistematskom bestijalnom ubijanju Jasenovac bez premca među drugim koncentracionim logorima i logorima smrti.

U Hrvatskoj, ipak, i danas postoje namere da se umanje razmere stradanja u Jasenovcu, pa čak i da se on predstavi kao radni logor. Mada je hrvatska predsednica Kolinda Grabar Kitarović pod velikim pritiskom iz sveta, nastalim usled obnove ustaštva i bojkota državne komemoracije u Jasenovcu od strane Jevreja i Srba, izjavila da je ustaški režim bio zločinački, u toj zemlji nisu splasnula nastojanja da se razmere stradanja umanje. Kad vlasti u Hrvatskoj govore o zločinima ustaškog režima, neretko posežu za osudom svih totalitarizama i zločina počinjenih u njihovo ime, čime nastoje da izjednače žrtve ustaškog i komunističkog režima, a Jasenovac sa Blajburgom. To ohrabruje desnicu i dovodi do toga da ustaška ideologija u ovoj državi i 75. godina od početka ovih monstruoznih ubistava ima sve više poklonika.