Još dva parka prirode na mapi Srbije

Prema strukturi površina katastarskih opština, u Parku prirode „Zlatibor” u privatnom vlasništvu je oko 56 odsto poseda. Od većih naselja tu su Semegnjevo, Jablanica, Stublo, Dobroselica, Ljubiš i Gostilje. Važno je reći da se ona nalaze u režimu zaštite trećeg stepena, koji ograničava narušavanje okoline: izgradnjom industrijskih i energetskih postrojenja, asfaltnih baza, objekata turističkog smeštaja i javnih skijališta, skladišta industrijske robe i građevinskog materijala, vikendica, eksploataciju i primarnu preradu mineralnih sirovina...

Planirana gondola, čija je izgradnja u toku, samo se jednim delom nalazi u granicama novoproglašenog Parka prirode, i to u u trećem režimu zaštite, u kojem su ovakve razvojne aktivnosti dozvoljene.

U prvoj zoni režim podrazumeva strogu zaštitu, kojom se omogućavaju procesi očuvanja staništa i životnih zajednica u uslovima divljine.

– Na ovim lokalitetima zabranjeno je korišćenje prirodnih resursa i izgradnja objekata, kao i slobodna i nekontrolisana poseta i obilazak, kretanje van postojećih puteva i specijalno utvrđenih staza – podseća Petraš, dodajući da na Zlatiboru područja pod režimom zaštite prvog stepena zauzimaju ukupnu površinu od 1.968,89 hektara (4,69 odsto ukupno zaštićene površine), i da su u državnom vlasništvu. Nalaze se na četiri izolovane lokacije unutar prirodnog dobra: „Viogor”, „Crni Rzav”, „Klisura Uvca” i „Klisura Griže”.

Na prostoru Parka prirode „Zlatibor” nalaze se i prethodno zaštićena prirodna dobra. Tu je Strogi prirodni rezervat „Park šuma”, na površini od oko 12,54 hektara. Zatim Spomenik prirode „Crni bor Lira” u ataru Nove Varoši. Spomenik prirode „Tri stabla crnog bora – Dobroselica” u opštini Čajetina.

Zaštićeno područje na Zlatiboru stanište je mnogobrojnih retkih i ugroženih biljnih vrsta, njih ukupno 1.044. Na području Parka prirode dominiraju autohtone šume crnog bora i mešovite šume crnog i belog bora, koje su svrstane u prioritetna Natura 2000 staništa.

Zabeleženo je i prisustvo 18 vrsta vodozemaca i gmizavaca, 154 vrste ptica (što čini 42 odsto od ukupnog broja vrsta u Srbiji) i 38 vrsta sisara, ili 40 odsto od ukupnog broja vrsta u Srbiji. Na zaštićenom području nalaze se tri utvrđena nepokretna kulturnoistorijska dobra, kao i veliki broj objekata graditeljskog nasleđa.

Postupak zaštite ovog područja pokrenut je u januaru 2016. Tada je ZZPS dostavio studiju zaštite Ministarstvu poljoprivrede i zaštite životne sredine, kao nadležnom organu. Park prirode „Zlatibor” svrstan je u prvu kategoriju – zaštićeno područje međunarodnog, nacionalnog, odnosno izuzetnog značaja, kao i Park prirode „Radan”.

Što se tiče gazdovanja, Parkom prirode „Zlatibor”, kao i „Radanom”, upravljaće JP „Srbijašume”, dok će građevinske dozvole izdavati nadležni organi lokalne samouprave i Republike Srbije.

Retko koje mesto u Srbiji krije takva prirodna i istorijska bogatstva, ali i misterije, kao Radan planina, koja je stavljena pod zaštitu radi očuvanja geološke, biološke i predeone raznovrsnosti.

Radan planina prostire se u atarima opština Bojnik, Medveđa, Prokuplje i Kuršumlija. Pod zaštitu kao Park prirode „Radan” stavljena je površina od 41.312,66 hektara. Na zaštićenom području uspostavljena su tri režima zaštite, prvi se odnosi na 2,61 odsto ukupne površine, tačnije 1077,52 hektara, pojasnila nam je Dragana Nedeljković, biolog-botaničar iz Zavoda.

O planu je da se u okviru Parka prirode „Radan” nađe i geopark „Đavolja varoš”. Srđan Marinčić, inženjer geologije-paleontolog, rekao nam je da je ovu inicijativu pokrenuo upravljač Spomenika prirode „Đavolja varoš”, koje se nalazi u neposrednoj blizini Parka prirode.