Kultura odevanja na razmeđu vekova

Smederevo/Požarevac – U Muzeju u Smederevu u toku je izložba „Odevanje u smederevskom kraju – tradicionalni i evropski kostim u fotografskoj i likovnoj građi od sredine 19. veka do 1918. godine”.

Postavku čini izbor fotografija i dela likovne umetnosti na kojima su Smederevci i Smederevke, kao i žitelji okolnih sela, u odeći karakterističnoj za ovu sredinu u drugoj polovini 19. veka i u prve dve decenije 20. veka. Eksponati potiču iz zbirki Muzeja u Smederevu, Etnografskog muzeja u Beogradu, iz fonda Muzeja nauke i tehnike, a tu je i nekoliko fotografija iz porodičnih albuma.

Likovni materijal je zastupljen sa jednim originalnim delom – portretom nepoznate Smederevke, rad Arsenija Petrovića nastao oko 1844. godine, a ostalo su reprodukcije slika iz druge polovine devetnaestog veka.

– Na izloženim fotografijama uglavnom su prikazani Smederevci iz imućnih porodica, odeveni u tradicionalnu građansku nošnju i evropski kostim. Ovde se prikazuju razvojne faze prvenstveno ženske srpske građanske nošnje i evropski uticaj u odevanju Smederevki, ali i Smederevaca. Na fotografijama ima i žitelja smederevskih sela u tradicionalnoj seoskoj nošnji, ali i u delovima građanske nošnje i evropskog kostima – navodi autorka izložbe Gordana Miletić, viši kustos etnolog Muzeja u Smederevu.

Predstavljanje kulture odevanja u prošlosti aktuelno je i u susednom Požarevcu. Tamo je u toku izložba „Moda u Požarevcu 1880–1929 – susret Istoka i Zapada”, koju je tamošnji Istorijski arhiv priredio na otvorenom, u dvorišnom arhivskom kompleksu „Stara kasarna – paviljon 4”. Izabrano je 118 fotografija iz zbirki Istorijskog arhiva u Požarevcu, koje su poređane u dvadeset tematskih celina i prate civilizacijski hod Požarevca od varoši do gradske sredine. Izložba je magistarski rad dr Dragane Miloradović, arhivskog savetnika. Na otvaranju izložbe, članovi KUD „Kostolac” nosili i modne kreacije čuvene požarevačke slikarke Milene Pavlović Barili.

– Promene u odeći odslikavaju promene koje su se dešavale u društvu u vremenu najznačajnijih događaja na prelazu dva veka. Fotografije dece, žena i muškaraca prate kostim od narodnog građanskog do modernog modnog kostima u godinama posle Velikog rata – ističe dr Jasmina Nikolić, direktorka Istorijskog arhiva Požarevac.

Prof. dr Senka Kovač, recenzent kataloga i mentorka magistarskog rada autorke izložbe, rekla je da se na fotografijama vidi velika raznovrsnost u odevanju jer pojedini Požarevljani uz tradicionalnu nošnju nose kravatu, cipele i šešir.

Izložba u Smederevu otvorena je do 31. oktobra, dok će požarevačka postavka na otvorenom biti deo turističke ponude sve do avgusta 2021.

Privilegija imućnih

Fotografija se u Srbiji pojavila početkom četrdesetih godina 19. veka i bila je privilegija bogatih građana i članovima vladarske porodice. U narednim decenijama, ona postaje dostupna širem sloju stanovništva, pre svega u gradskim sredinama, ali i imućnim seoskim domaćinima, naglašavaju u Muzeju u Smederevu.