Fruškogorski lipov med, ariljska malina i pirotski kačkavalj idu u Brisel

Evropska unija i Kina međusobno će zaštititi po 100 proizvoda s oznakom geografskog porekla, što će po bilateralnom sporazumu zaštititi proizvođače od falsifikovanja ove vrhunske robe. I svakako dobro probrane, jer samo na nivou EU postoji oko tri hiljade proizvoda koji imaju takvu oznaku.

Na toj listi i dalje nema nijednog od proizvoda iz Srbije.

Od evropskih proizvoda sa oznakom geografskog porekla u Kini će biti zaštićeni: špansko vino kava, francuski šampanjac i konjak, irski viski, portugalski porto, poljska votka, minhensko pivo, grčka feta i italijanski sirevi gorgonzola i parmiđano ređano. Među kineskim proizvodima su jelo od pasulja „piksijan doj ban”, pirinač panđin, anđi beli čaj...

Kako je objavila Evropska komisija (EK), sporazum će doneti trgovinske koristi obema stranama, a potrošačima ponudu kvalitetnih proizvoda. „Euraktiv” prenosi da kinesko tržište ima sve veći potencijal za evropske proizvođače hrane i pića (vrednost izvoza 2019. bila je 14,5 milijardi evra) i da je ta zemlja druga destinacija za izvoz evropskih proizvoda zaštićenih geografskom oznakom.

Jasno je da korist od zaštite geografskog porekla robe postoji. Prema poslednjim informacijama iz Ministarstva poljoprivrede, Srbija na nacionalnom nivou ima 47 poljoprivredno-prehrambenih proizvoda sa zaštićenim geografskim poreklom. Niko od proizvođača još se nije osmelio da sa takvim proizvodom izađe pred evropsko tržište i konkuriše za oznaku.

– Čekamo zakon o šemama kvaliteta za poljoprivredno-prehrambene proizvode koji će pružiti pravni osnov da bismo i to uradili. U međuvremenu smo pripremili tri specifikacije za fruškogorski lipov med, ariljsku malinu i pirotski kačkavalj. Iz Brisela smo nezvanično dobili pozitivne komentare. Sada se samo čekaju propisi da i zvanično pošaljemo EK na odobravanje – rekao je za „Politiku” Branislav Raketić, rukovodilac grupe za kvalitet, deklarisanje i označavanje hrane u Ministarstvu poljoprivrede.

Ističe da je sporazum između Kine i EU značajan i da će doneti korist proizvođačima, jer se roba sa zaštićenim geografskim poreklom prodaje bolje i po višoj ceni u odnosu na one, iz iste kategorije, koji nemaju oznaku.

Kako su ranije za „Politiku” rekli u Zavodu za intelektualnu svojinu, Srbija još nije članica EU, ali to nas ne sprečava za registraciju proizvoda na nivou EU jer članstvo nije uslov.

Kao primer su naveli Kolumbiju, koja je zaštitila kafu. Kod nas očigledno i dalje ne postoji veće interesovanje proizvođača da uđu u rigorozne kontrole i pripremu specifikacija i elaborata, što je uslov za konkurisanje na zahtevnom evropskom tržištu.

Ova procedura inače ne zahteva posebne finansijske izdatke, a može da traje od nekoliko meseci do godinu dana. Vreme se produžava ukoliko neka od država uloži prigovor, što je relativno česta situacija. Dodatni problem je i to što kod nas postoji i jedan broj proizvoda koji su registrovani, a nemaju ovlašćene korisnike.

Ipak, jedan od glavnih motiva proizvođačima jeste samo prisustvo proizvoda na tržištu EU, na kojem vlada jaka konkurencija, te je ono za mnoge teško osvojivo bez velikih ulaganja u marketing, čak i sa oznakom geografskog porekla.

Zato je i osnovno pitanje imamo li mi šire prepoznatljive proizvode u radnjama evropskih država.

– Za sve proizvode registrovane na nacionalnom nivou ćemo pokrenuti proceduru za zaštitu i na nivou unije, to uopšte nije sporno. Sada smo izabrali tri i nadamo se da će oni raskrčiti put i za ostale. Veliki broj njih, leskovački ajvar, sremski kulen i drugi, imaju potencijala da budu predmet zaštite i u EU – istakao je Raketić.