Kad je fasada bila odelo zgrade, a enterijer njena duša

Kako se gradilo u Beogradu između dva svetska rata, kakva je tada uloga bila privatnih investitora, kako su arhitekte osvajale slobodu, kakvi su bili enterijeri, eksterijeri i bašte tadašnjih kuća, zašto je fasada odelo zgrade, a enterijer njena duša, kada je holivudski stil gradnje stigao u Beograd, a ko je vodio bitku za mali stan? Odgovori na ova pitanja kriju se u monografiji „Stambena arhitektura Beograda 1918–1941” autorke dr Vladane Putnik Price, istoričarke umetnosti i naučnog saradnika Filozofskog fakulteta u Beogradu. Knjiga čiji je izdavač gradski Zavod za zaštitu spomenika kulture, a saizdavač Filozofski fakultet predstavljena je juče u zdanju Zavoda na Beogradskoj tvrđavi.

Dr Vladana Putnik Prica

Da bi ova monografija nastala, njena autorka od 2009. godine od kada traje njeno istraživanje stambene arhitekture Beograda između dva rata obišla je više od dve hiljade građevina, koristila arhivsku dokumentaciju i periodiku da bi izabrala 566 objekata na osnovu kojih je utvrdila zakonitosti i fenomene koji su obeležili stambenu produkciju tog vremena.

– Taj uzorak od 566 objekata bio je izvor informacija na osnovu kojih sam stekla sliku o brojnim temama koje su se kroz istraživanje otvarale kao što su začeci pejzažne arhitekture, život na periferiji u nehigijenskim uslovima, proučavanje salonskih stanova tog vremena... I tada kao i sada grad se brzo širio, često nelegalno, urbanizam je kasnio pa su se stvari naknadno legalizovale. Investitori su pokušavali da zaobiđu zakon, doduše manje nego danas, a arhitekte da projektuju funkcionalne stanove koji će odgovarati potrebama ljudi koji u njima žive. Takvi stanovi i danas imaju pogodnosti koje nedostaju savremenom stanu, a to su špajz, podrum, razuđenost prostora, veće kuhinje... – objašnjava Vladana Putnik Prica.

Urednik monografije je istoričarka umetnosti dr Saša Mihajlov, viši konzervator i rukovodilac Odeljenja za istraživanje, valorizaciju i dokumentaciju gradskog Zavoda za zaštitu spomenika kulture.