Grafički kolektiv – tradicija za budućnost

Grafički kolektiv nakon gubitka kultnog prostora kod Mažestika, usled restitucije i četiri godine realizovanja izlagačkih i virtuelnih projekata u uslovima nomadsko-pandemijskog života kao „Galerija u pokretu”, u četvrtak 30. juna otvara umetnicima i publici vrata svog novog doma, reprezentativan prostor (350 kvadratnih metara) u srcu grada, na adresi Dragoslava Jovanovića 11. Obiman poduhvat investicionog održavanja galerijskog prostora omogućen je zahvaljujući podršci Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije, a u međuvremenu/prostoru od restitucije do nove galerije, Grafički kolektiv ima podršku velikog broja umetnika, prijatelja, publike, medija, kolega i ustanova.

Ovaj multifunkcionalan prostor u dva nivoa prilagođen je za realizovanje više paralelnih galerijskih programa – od vizuelnih prezentacija savremenika, stalne postavke Kolekcije Grafičkog kolektiva (više od 5.000 grafičkih listova) i formiranja Kabineta grafike do video-projekcija, promocija, naučnih tribina, stručnih skupova, simpozijuma i radionica.

Grafički kolektiv je kulturna i moralna nacionalna baština koja svojim delom predstavlja tradiciju za 21. vek, ili rečnikom današnjice, svojevrsni umetnički brend. Poznata umetnica je insistirala da umetnik mora biti lep, a danas, u postkovidnom vremenu, i da umetnik mora biti zdrav, a iz galerijske prakse sledi iskustveno da umetnik mora da ima i svoj dom i vidljiv rad. Ovaj svečani događaj u istoriji Grafičkog kolektiva, kulturne scene prestonice, Srbije i regiona, prati Majska izložba grafike i dodela nagrade „Veliki pečat” za 2022. godinu, kao i dodela diploma prethodnim laureatima ovog relevantnog priznanja.

Svojom koncepcijom „Majska izložba” grafike održava ognjište savremene grafičke scene, potencirajući diskurs kritičarske prakse. Početak nove/druge faze vidljivog profesionalnog delovanja ove manifestacije u osnaženom izdanju nastavlja kontinuitet kulturne misije afirmisanja vizuelnih umetnosti s novim programskim konceptom, stvaralačkom energijom i elanom. Majska izložba, prvi put otvorena 1952. u Galeriji na Obilićevom vencu 27 (28 izlagača) tokom decenija je menjala svoje ime, ali ne i suštinu jer afirmacija i podsticanje grafičkog stvaralaštva, promovisanje najnovije produkcije i održavanje kreativne tenzije su i danas (sa 124 autora) njene osnovne formule. Ovaj ustaljeni godišnji pregled grafičke produkcije je mesto najave i prohodnosti ideja za generacije umetnika koji stasavaju i svoje prve radove promovišu upravo na majskim izložbama grafike. Izabranim delima pozicioniraju se i najavljuju nove stvaralačke refleksije, promovišu se pojedinci jakih kreativnih impulsa, a moguće je i hronološki pratiti liniju pojedinih stvaralačkih opusa.

U isto vreme, izložba je i svedočanstvo o kontinuitetu beogradske grafičke škole u kojoj se različite autorske pozicije dodiruju, nadovezuju, preklapaju, a povremeno hrabrije konfrontiraju i/ili provociraju ustaljene sheme i shvatanja. Na dan otvaranja izložbe dodeljuje se nagrada „Veliki pečat”, ustanovljena 1963. godine na Majskoj izložbi grafika. Žiri za 59. nagradu „Veliki pečat” Grafičkog kolektiva 2022. radi u sastavu: Jelena Jocić, grafičarka, laureat „Velikog pečata” 2021. godine, Sava Ristović, istoričar umetnosti, i Vladimir Milanović, grafičar.

Istoriju pišu umetnici u svom matičnom Domu, sada i na novoj adresi sa imenom Dragoslava Jovanovića (1886–1939). Ovaj pravnički ekspert bio je rektor Beogradskog univerziteta (1936–1939), a njegov sin Bogoljub Boba Jovanović (1924–2021), jedan je od korifeja likovne scene druge polovine 20. veka u Srbiji. Posle prve izložbe u Grafičkom kolektivu 1953. Jovanović je ponovo izlagao u istoj galeriji 2006. godine, po povratku iz Njujorka. Nagradom „Stojan Ćelić” 2014, kao i izložbom i monografijom u Muzeju „Cepter” 2016. godine istorizovana je Jovanovićeva stvaralačka osobenost, kao i dozirana prisutnost na likovnoj sceni. Sudbinski dodiri istorije i umetnosti.