Kako su Austrijanci pratili kneza Miloša Obrenovića

Aranđelovac – Sticajem životnih okolnosti, Aranđelovčani Radovan B. Milić i Snežana Minić, žive na relaciji Srbija–Slovenija–Austrija. Najviše vremena provode u Slovenskim Konjicama gde je Radovan osnovao Slovenačko-srpsko kulturno-humanitarno društvo „Sretenje”, ali i u glavnom gradu Austrije. Boravak u Beču koriste i za pretraživanje austrijskog Nacionalnog arhiva. U poslednjoj poseti ovoj ustanovi, došli su do trideset šest arhivskih kutija, sa više desetina hiljada različitih dokumenata iz devetnaestog veka u kojima su pronašli trideset četiri značajna dokumenta sa preko dvesta pečatiranih papira.

– Iz arhivskih depoa izvukli smo nepoznata dokumenta koja govore o periodu vladavine kneza Miloša Obrenovića i dobijanja nezavisnosti Kneževine Srbije od Osmanskog carstva. Radi se o do sada neobjavljivanim izveštajima koji su tajnim diplomatskim kanalima stizali ministru spoljnih poslova Austrije iz Konstantinopolja, današnjeg Istanbula. Požuteli papiri, pisani na francuskom, tada diplomatskom jeziku, govore o spoljnopolitičkim događanjima u Srbiji u prvoj polovini devetnaestog veka i nastojanju Miloša Obrenovića da od Osmanskog carstva izdejstvuje nezavisnost za svoju kneževinu. U izveštajima su analizirana događanja u ustaničkoj Srbiji koja obuhvataju obaveštajna saznanja o knezu Milošu prema predstavnicima turskih vlasti. Reč je o dokumentima koja nisu bila dostupna srpskim istoričarima, niti su im bila poznata – objašnjava Radovan Milić za naš list.

„Reč je o izveštajima habzburškog diplomatskog predstavnika iz Konstantinopolja, upućivani princu Klemensu Vencelu fon Meternihu (1773–1859) u Beč, u periodu od 1828. do 1838. godine. Meternih je bio austrijski državnik, političar, najznačajniji diplomata svoga vremena i sa ruskim carem osnivač Svete alijanse. Ova dokumenta koja su Milić i Minić spasli tamničenja u depoima Nacionalnog arhiva Austrije, trebalo bi da upotpune sliku o knezu Milošu Obrenoviću i Srbiji s početka 19. veka.

„Da bi se to i ostvarilo bilo bi potrebno da sva otkrivena dokumenta uz pomoć države budu publikovana u jedinstvenom zborniku dokumenata diplomatske građe koja sadrže izveštaje habzburškog poslanstva u Konstantinopolju od 1828. do 1838. godine”, kaže Milić.„ Jedino na taj način bi ovo jedinstveno otkriće moglo biti u funkciji države Srbije i zainteresovane srpske javnosti.”

Pored navedenih, otkrivena su i još dva dokumenta na jedanaest papira koja datiraju iz 1837. godine, a odnose se na ondašnju Crnu Goru i vladiku Njegoša.

Pisac, pesnik, publicista, humanitarac i kulturni poslenik, Radovan Milić (1955) više od tri decenije živi u Slovenskim Konjicama. Pre ovih saznanja, u istom arhivu došao je do otkrića o poslednjem srpskom despotu, Pavlu Bakiću, koji je stolovao na planini Venčac u 16 veku i učestvovao u odbrani Evrope od Turaka. Otkrio je četrdesetak arhivskih dokumenata sa preko 130 papira na latinskom koji su nepoznati srpskoj istorijskoj sceni, ša namerava da ih uredi i objavi. Uspostavio je i kulturnu i humanitarnu saradnju između Aranđelovca i Slovenskih Konjica, a do sada je objavio deset knjiga proze, poezije, eseja i traktat.

Sledeću posetu Nacionalnom arhivu Austrije, Milić je zakazao za drugu polovinu januara sledeće godine, jer su troškovi ulaska i rada u arhivu prilično visoki, a za prevod pronađenih spisa i objavljivanje, neophodna je pomoć lokalne samouprave i države Srbije.