„Crne šamije” ponovo među Srbima

Kragujevac – U dupke punoj sali Knjaževsko-srpskog teatra prvog decembra je prikazan film „Crne šamije”, posvećen Kragujevčankama koje su posle streljanja u Šumaricama 21. oktobra 1941. godine osnovale ženski pokret otpora, jedinstven u okupiranoj Evropi i istoriji ilegalne borbe i ratovanja. „Crne šamije” su treći dokumentarni film Mirka Čikiriza, osnivača novog političkog pokreta „Kragujevac prestonica, Srbija kraljevina”, koji se bavi događajima iz Drugog svetskog rata i osvetljava tragičnu sudbinu pripadnika Ravnogorskog pokreta (RP) i Jugoslovenske vojske u otadžbini (JVuO) pod komandom Dragoljuba Draže Mihailovića. Premijernom prikazivanju filma prisustvovao je i vladika Jovan, sa sveštenicima Eparhije šumadijske Srpske pravoslavne crkve.

„Crne šamije” su ženska ilegalna organizacija koja je tokom Drugog svetskog rata u Srbiji imala nekoliko hiljada članica, a nukleus ovog antifašističkog i antikomunističkog pokreta činile su maturantkinje i učiteljice iz Kragujevca i okolnih sela, kojima su Nemci u krvavoj odmazdi oktobra 1941. pobili najmilije, braću, decu, muževe.

Pokret je dobio ime po crnim maramama koje žene nose u znak žalosti za preminulima, a iz prvobitne ideje o osveti rodila se dobro organizovana formacija koja se bavila obaveštajnim radom i prikupljanjem oružja, hrane i medicinskog materijala za pripadnike četničkog pokreta. „Crne šamije” su bile poznate po dubokoj konspiraciji, a iz ilegale su izašle 1944. godine, kada su članice stupile u otvorenu borbu sa okupatorom i formirale Ženski ravnogorski pokret saniteta – ŽROS.

Film Mirka Čikiriza prati sudbinu pripadnica „Crnih šamija” tokom Drugog svetskog rata, ali rasvetljava i događaje po oslobođenju zemlje, kada su komunističke vlasti sprovele neviđen teror nad srpskim stanovništvom.

U zatvorskim mučenjima i svirepim ubistvima, koje po naređenju Josipa Broza sprovode oficiri Ozne i partizanske jedinice sastavljene od muslimana i ustaša, stradalo je i mnogo pripadnica „Crnih šamija” koje su uspele da prežive povlačenje četničkih formacija kroz Bosnu u zimu 1945. godine. Glavna junakinja filma, Radmila Božić, osnivačica „Crnih šamija”, ćerka prote Andre Božića koji je streljan u Šumaricama, bačena je u Dunav sa kamenom oko vrata. O zverstvima komunista govori i epizoda o Stameni Jovanović Zeki, od čije su utrobe zatvorski čuvari koji su je zaklali pripremili obrok za njenog oca koji je bio odvojen i zatočen u drugoj ćeliji.

U filmu se govori i o Milki Baković, sestrama Veri i Radmili Saramandić, koje su bile izuzetno aktivne u pokretu, ali se pominju i one pripadnice „Crnih šamija” koje su posle neizdržljivog mučenja pristale da rade za komunističke službe, potkazujući svoje drugarice, kao i preživele pripadnike RP i JVuO koji su se krili u zemlji ili dijaspori.

„Crne šamije” su posle rata pale u zaborav, o njima, njihovoj herojskoj borbi i mučeničkom stradanju decenijama nije smelo da se govori. O tim hrabrim ženama su u filmu Mirka Čikiriza govorili su njihovi potomci i preživeli pripadnici četničkog pokreta. Ulogu „Crnih šamija” u patriotskoj borbi osvetlili su i stručni saradnici na filmu, istoričari Ljubinka Škodrić, Nemanja Dević, Srđan Cvetković, Nenad Đorđević, Milosalav Samardžić, te pisac Slobodan Ćirović.