Kritičko izdanje dela Ive Andrića

Na početku godine u kojoj se navršava pola veka od smrti Ive Andrića s ponosom se može reći da je srpska kultura iskazala svoju zrelost i odgovoran odnos prema ličnosti srpskog dobitnika Nobelove nagrade za književnost, čije je delo izraz njenih najviših vrednosti. Pred srpskom javnošću našle su se 24 knjige Kritičkog izdanja dela Ive Andrića, koje je Zadužbina Ive Andrića objavila od 2017. do 2024. godine, tj. kritičko izdanje svih Andrićevih dela koja je on odobrio za štampu, rečeno je u SANU, povodom tribine na kojoj je predstavljeno Kritičko izdanje dela Ive Andrića, knjiga od prve do 24.

„Sredinom septembra 2016. godine Upravni odbor Zadužbine Ive Andrića – koji imenuje Srpska akademija nauka i umetnosti – usvojio je predlog akademika Mira Vuksanovića, predsednika, i prof. dr Radivoja Mikića, tadašnjeg potpredsednika, da otpočne rad na Kritičkom izdanju dela Ive Andrića (KIDIA). Neposredno po donošenju odluke o otpočinjanju rada Upravni odbor Zadužbine Ive Andrića ustanovio je Uređivački odbor KIDIA, kojem predsedava akademik Miro Vuksanović, a prof. dr Zoricu Nestorović imenovao za rukovodioca projekta i urednika izdanja. I pokretanje, i razvoj, i rezultati ovog naučnog projekta Zadužbine Ive Andrića (ZIA) pokazuju da je on temeljno osmišljen i planski razvijan uz odgovoran odnos svih njegovih učesnika prema nacionalnoj, kulturnoj i naučnoj dimenziji njegovog značaja”, rečeno je u saopštenju SANU.

Kritičko izdanje dela Ive Andrića sastoji se od pet kola od po pet knjiga. Njegova struktura je utemeljena na žanrovskom i hronološkom principu. To znači da se Andrićeva dela grupišu prema književnom žanru, a onda se u okviru tako nastalih korpusa donose po hronologiji svoga objavljivanja. Dela koja Andrić nije objavio, to jest ona koja su ostala u rukopisu, donose se nakon onih štampanih za njegova života. Prvo i Drugo kolo KIDIA obuhvataju pripovetke štampane za Andrićeva života u pet zbirki koje je pisac priredio i van njih, Treće – zbirku pripovedaka „Kuća na osami”, koja je ostala u rukopisu, ali ju je pisac priredio za štampu, Četvrto – romane, a Peto – eseje. Od 2017. do 2024. izašlo je kritičko izdanje svih Andrićevih pripovedaka, i to kako onih štampanih za njegova života u zbirkama ili van njih, tako i onih koje su ostale u rukopisu, zatim celokupnog korpusa lirike kojem pripada ona objavljena za piščeva života u zbirkama „Ex Ponto” i „Nemiri” i van njih, i ona ostala u rukopisu, svih romana koje je naš pisac objavio („Na Drini ćuprija”, „Travnička hronika”, „Gospođica”, „Prokleta avlija”) i svih za njegova života štampanih eseja i esejističkih zapisa, putopisa, prikaza, kritika, publicističkih i drugih tekstova kao i tri teksta koja su ostala u rukopisu ali ih je pisac prezentovao u javnosti.

Kako je najavljeno, u narednom periodu kritički će biti priređeni preostali Andrićevi rukopisi (roman „Omer-paša Latas” i meditativni zapisi „Znakovi pored puta”). Kritička izdanja navedenih Andrićevih dela uradilo je devet istoričara srpske književnosti mlađe i srednje generacije što samostalno, što u kopriređivanju. Po sedam knjiga priredili su prof. dr Zorica Nestorović i msr Milan Potrebić, po šest prof. dr Milan Aleksić i dr Marija Blagojević, pet dr Jana Aleksić, a po jednu prof. dr Slađana Jaćimović, dr Dragana Grbić, dr Milica Ćuković i dr Livija Ekmečić. O tehničkom uređenju knjiga i dizajnu korica sve vreme se starala Natalija Petrović.

Za rad priređivača kritičkog izdanja Andrićevih dela od primarne važnosti bili su brojni rezultati koje je Zadužbina Ive Andrića u Beogradu ostvarila tokom decenija koje prethode pokretanju KIDIA, samostalno ili u saradnji sa najznačajnijim institucijama srpske nauke i kulture kao što su SANU, Biblioteka Matice srpske, Filološki fakultet u Beogradu. Reč je o izdanju kataloga Ličnog fonda Ive Andrića, o kojem se odgovorno stara Arhiv SANU, kapitalnoj dvotomnoj Bibliografiji Ive Andrića, koju su objavile ZIA, SANU i Biblioteka Matice srpske, digitalnoj bazi Andrićeve rukopisne zaostavštine u Digitalnoj arhivi Filološkog fakulteta u Beogradu proistekle iz digitalizacije Ličnog fonda Ive Andrića, i građi koja je objavljivana na stranicama časopisa Sveske Zadužbine Ive Andrića od njegovog prvog broja iz 1982. godine.