Za 20 godina broj đaka smanjen za trećinu

Od našeg izveštača

Divčibare – Od 2002. do 2022. godine broj novorođene dece u našoj zemlji pao je za 18 procenata, dok je broj učenika u douniverzitetskom obrazovanju smanjen čak za trećinu. Međutim, pad broja đaka u osnovnim i srednjim školama nije ravnomeran – dok prosečan broj učenika u beogradskim školama iznosi 453, dotle u školama istočne i južne Srbije je 96. Sve demografske projekcije govore da će se ovi trendovi nastaviti, jer su osim pada broja novorođene dece, u našoj zemlji intenzivne interne migracije stanovništva ka većim mestima, kao što su Beograd i Novi Sad, dok manja mesta odumiru i upisuju sve manji broj učenika. Osim toga, Srbiju karakterišu i intenzivne eksterne migracije, pa procene govore da oko 15 odsto građana naše zemlje živi u inostranstvu, a populacija emigranata konstantno raste, istakla je dr Dragica Pavlović Babić, profesorka na Odeljenju za psihologiju Filozofskog fakulteta u Beogradu, na simpozijumu „Škola bez đaka – depopulacioni trendovi i pametne politike u obrazovanju”, koji je juče održan na 73. kongresu psihologa Srbije.

„Razlike u broju učenika u osnovnim školama su toliko velike da to postaje jedan od gorućih problema obrazovnog sistema. Statistika govori da u 60 odsto škola u Srbiji ide pet odsto učenika, odnosno da su one gotovo prazne i nalaze se pred gašenjem. Čak su i u Beogradu, u kojem živi gotovo četvrtina građana naše zemlje, imali neke osnovne škole koje su bile ugašene, jer su upisivale mali broj đaka. S druge strane, postoje škole koje imaju u odeljenju 30 i više đaka. Dodatni problem predstavlja činjenica da su nekada roditelji morali da upisuju decu u škole kojima teritorijalno pripadaju, ali se sve promenilo kada je roditeljima zakonski dozvoljeno da upisuju decu u škole u koje žele. Takođe, postoji veliki broj škola sa manje od pedeset učenika u generaciji i one se uglavnom nalaze u manjim mestima”, navela je profesorka Pavlović Babić.

Demografski trendovi ne utiču samo na broj đaka, već i na nastavni kadar, pa se prosveta već sada suočava sa dramatičnim nedostatkom nastavnika prirodnih nauka i engleskog jezika. Podaci o broju upisanih brucoša na tzv. nastavničke fakultete, to jest visokoškolske ustanove koje školuju nastavnički kadar, govore da se prošle godine u Novom Sadu na smeru nastavnika hemije nije prijavio nijedan kandidat, dok se u Beogradu prijavio jedan brucoš. Za nastavnika matematike na Matematičkom fakultetu prijavilo se samo 14 kandidata. 

„Ono što treba da nas zabrine jeste relativno visok procenat mladih u Srbiji koji spadaju u tzv. NEET kategoriju (niti radi niti se školuje). Brojke govore da čak 15,8 odsto mladih, uzrasta od 15 do 29 godina niti radi, niti se školuje – prosek za Evropu je 11,7 odsto. Zbog toga se moramo boriti za obrazovnu budućnost svake mlade osobe, jer brojke govore da veliki broj Roma „ispada” iz školskog sistema. Takođe, dualno obrazovanje koje mlade usmerava ka određenom poslodavcu dosta sužava životne izbore mladih, jer se deca usko specijalizuju za rad u fabrikama, uglavnom za niske plate. Deca iz osetljivih grupa po pravilu imaju niži školski uspeh, a poslednjih godina suočavamo se sa povratkom dece sa smetnjama u razvoju iz osnovnih škola u kojima su obuhvaćeni inkluzivnim obrazovanjem i vraćaju u tzv. specijalne škole, u kojima se osećaju emocionalno prihvaćenima”, naglasila je dr Dragica Pavlović Babić.

Ona je navela da podaci govore da deca sa fizičkim i mentalnim smetnjama imaju prosečan školski uspeh 2,03, što znači da gotovo iz svih predmeta imaju dvojke, a prosečan školski uspeh dece sa teškoćama u učenju je 2,28.

Govoreći o demografskim projekcijama, dr Dragica Pavlović Babić je istakla da će se stanovništvo Srbije i u budućnosti smanjivati, ali taj pad neće biti ravnomerno distribuiran – manji pad stanovništva biće u onim delovima naše zemlje koje privlače unutrašnje migrante, kao što su Beograd, Novi Sad, Niš i Subotica, a najveći pad prognozira se u zapadnoj, istočnoj i jugoistočnoj Srbiji – od 30 do 40 odsto.