Evropa 2025 – dva druga svetska rata

Osam decenija posle završetka Drugog svetskog rata u Evropi otvara se pitanje – da li su u Evropi, na evropskom kopnu, moru i u vazduhu, vođena dva svetska rata protiv zajedničkog neprijatelja, nemačkog nacističkog Trećeg rajha? Jedan, četvorogodišnji, prevashodno kopneni, gigantskih razmera i isto takvih, nepojmljivih ljudskih i materijalnih gubitaka – Veliki otadžbinski rat  Sovjetskog Saveza/Rusije. Drugi, kraći, dvogodišnji kopneni  rat anglo-američkih saveznika na teritoriji dela današnje Evropske unije i NATO-a – Francuska, Belgija, Holandija, Luksemburg, Italija, Austrija, zapadna „polovina” Nemačke, Grčka i duži, šestogodišnji vazdušno-pomorski  rat? Dva evropska rata u svetskom ratu? Istočno-centralne Evrope, drugi – zapadnoevropski, mediteranski, jedne ratne antihitlerovske koalicije? 
Danas, nekadašnji ratni anglo-američki saveznici, oličeni u SAD, EU, NATO-u, 8. maja obeležavaju, proslavljaju „svoj” kraj rata, pobedu nad Trećim rajhom, definišući je kao – primirje. Nekadašnji ratni saveznik Sovjetski Savez, oličen u Ruskoj Federaciji, proslavlja pobedu i kraj rata  9. maja kao oslobođenje Evrope od  nacizma i Trećeg rajha, kao uništenje ove pošasti, definišući  ga kao – bezuslovnu kapitulaciju nacističke Nemačke, što je ona vojnički i pravno to i bila.
Rusko i anglo-američko ratno savezništvo bilo je nužnost, iznuđena, privremena ratna koalicija dva sveta, dve političke ideologije, komunističkog i imperijalističko-kolonijalnog sveta u odbrani od „trećeg sveta”, „carstva” koje je pokorilo gotovo čitavu današnju EU/NATO Evropu (neutralni: Portugal, Španija, Švajcarska, Turska i Švedska), Balkan i dobar evropski deo današnje Rusije. Sveukupno, Evropu od Atlantika do Volge, od norveškog Nordkapa do Zakavkazja i Krita. 
Antihitlerovska ratna koalicija bila je simbioza spojenih sudova. Na deklarativno-političkoj ravni, i pored brojnih trzavica, političkih razlika i oštro suprotstavljenih vojnih interesa, kako unutar anglo-američkog saveza, tako i između njega i Rusije, bilo je prisutno međusobno uvažavanje – Ruzvelta prema Čerčilu i obratno, Čerčila prema Staljinu posebno, Ruzvelta prema Staljinu. Ove odnose moguće je, na primer, pratiti kroz Čerčilove memoare (Čerčilove pohvale, odavanje priznanja pa čak i laskanja na račun Staljina i Crvene armije) i kroz Ruzveltov odnos prema Staljinu i shvatanje ogromnog značaja uloge Ruske borbe za opštu stvar, odnosno za budući svetski mir, što je išlo do stepena – prijateljstva Amerike i Rusije. (Treba podsetiti na to da je, u jednom trenutku rata, Staljin pozvao SAD da pošalju svoje trupe sa svojim oficirima kao pomoć Rusiji!). Tako, na primer, Ruzvelt će, drugog dana Krimske konferencije, 6. februara 1945. godine, zabrinut za opasnost od ugrožavanja jedinstva koalicije povodom razmimoilaženja tri sile u vezi sa „pitanjem Poljske”, u ličnom pismu Staljinu reći i ovo: „Siguran sam da između nas i Sovjetskog Saveza neće doći do rascepa... Ako se mi ne možemo složiti sada, kada naše armije napadaju zajedničkog neprijatelja, kako ćemo postići razumevanje o još važnijim pitanjima u budućnosti... Sjedinjene Države neće nikad pružiti bilo kakvu podršku bilo kojoj provizornoj vladi u Poljskoj (čitaj, danas Ukrajini, napomena D. N.) koja bi se neprijateljski odnosila prema Vašim interesima.” 
Personalni odnosi ove trojice lidera slobodnog sveta antihitlerovske alijanse odražavaju odnos tri sile prema toku rata, prema Nemačkoj i njenoj budućnosti, prema Poljskoj, Balkanu i generalno prema budućoj geopolitičkoj kompoziciji Evrope posle uništenja nacističke Nemačke. Inicijativom i zaslugom Ruzvelta je, između ostalog, na njegovom susretu sa Čerčilom u Kazablanci 1942. godine, doneta neopoziva odluka saveznika da će sudbina – kraj Nemačke biti – bezuslovna kapitulacija! 
U materijalno-vojnom pogledu i u pogledu sirovina i hrane, Amerika je odlučujuće pomogla oba svoja ratna saveznika, shvatajući značaj njihovog vojnog otpora i preživljavanja, kako za Ameriku, tako i za čitav svet. Britaniju – u početku, i kroz čitav rat, da se održi u životu, da „ne potone”. Tako je, primera radi, 1941. godine trećina američke mesečne proizvodnje od ukupno oko 1.200 primeraka „letećih tvrđava” B-17c, dostavljana Britaniji. Već od leta 1041. godine počeli su da u Rusiju (luka Murmansk) pristižu konvoji pomoći – tenkovi, avioni, topovi, naročito kamioni i aluminijum, minerali, kaučuk, guma, koža, vojna odeća i obuća itd. Od marta do jula 1942. godine ukupno je do Murmanska dospelo oko 90 odsto svih konvoja. Prvog oktobra 1941. godine u Kremlju je potpisan Program anglo-američke (lord Bivenbruk i Averel Hariman) vojne pomoći Rusiji kojim je predviđeno da se za devet meseci, do 1. jula 1942. godine, mesečno Rusiji „stavi na raspolaganje” 400 aviona, 500 tenkova i ostale tehnike. Krupna vojna pomoć Rusiji, posebno u prve dve godine rata, bila je od velike važnosti za njenu vojnu i industrijsku konsolidaciju. 
U globalnoj strategijskoj, geopolitičkoj ravni saveznici su na dvema ratnim političko-vojnim konferencijama na vrhu, Teheranskoj, novembra 1943, i Jaltskoj, februara 1945. godine definisali i odredili geopolitičku, i ideološku, kompoziciju i interesnu podelu nove posleratne Evrope. U čitavom višedecenijskom periodu bipolarne, hladnoratovski podeljene i ideološki i politički konfrontirane Evrope, svaka strana je slavila kraj Drugog svetskog rata u Evropi. Zapad 8. maja, Rusija 9. maja tradicionalnom Vojnom paradom u Moskvi. Zapad je posebno obeležavao i 6. jun, dan iskrcavanja u Normandiji. U svim tim godišnjicama velike pobede obe strane nekadašnje ratne antihitlerovske koalicije bile su uobičajeno prisutne i zastupljene jedna kod druge. Zajednički doprinos velikoj pobedi nije bio dovođen u pitanje. 
Danas, uoči obeležavanja pobede ratnih saveznika nad nemačkim nacističkim Trećem rajhom i okončanja Drugog svetskog rata u Evropi, odigrava se pred našim očima apsurdni fenomen svojevrsne, pervertirane revizije, deformacije istorije. Proizvodnja „nove, izvrnute, istorije”. Tako, kao da Ukrajina, sa svojim zapadnim gospodarima, za Rusiju postaje „mini-Nemačka”, zauzima mesto nekadašnjeg Rajha. Aktivirani su „mini istočni front”, „mini završna vojna operacija”, odvija se „mini otadžbinski rat” sa izgledima za potpuni vojni poraz – kapitulaciju neprijatelja i njegovu eventualnu podelu. Nekadašnji ratni zapadni anglo-američki saveznici (čitaj, SAD, NATO, EU), skupa sa nekadašnjim glavnim ratnim neprijateljima iz sila osovine, Nemačkom, Italijom, uz diskretnu asistenciju Japana, vode rat protiv Rusije na teritoriji „mini-Nemačke” sa ciljem njenog zadržavanja u svojoj geopolitičkoj i vojnostrateškoj orbiti i njene eventualne, sutrašnje, podele na okupacione, „mirovne” zone. Kao da, od 2022. godine, za zapadnu, trilateralnu „koaliciju voljnih”, Ruska Federacija postaje neprijatelj, „novi rajh” 21. veka, kao što je to bio Treći rajh u prošlom veku. Ili se pak sama „koalicija voljnih” preobražava u „novi rajh” i u pohodu na Istok ide stopama, tragovima Trećeg rajha? 
U vazduhu današnje Evrope kao da lebdi duh Čerčilove „ideje” (nasuprot Ruzveltovoj koncepciji posleratnog svetskog poretka i mira), imperijalne opsesije da odmah po slomu Trećeg rajha treba krenuti u slamanje sovjetskog, komunističkog „rajha”. Uz pomoć, dakako, američkog vojnog nuklearnog monopola. Opsesija Rusijom, kao trajnim britanskim imperijalnim evropskim geopolitičkim ciljem, koja je na kraju Drugog svetskog rata „štafetno” inficirala Sjedinjene Države. I, eto, u neobjavljenom ratu protiv Rusije, nekadašnjih ratnih saveznika u liku najnovije „koalicije voljnih”, kao da se iz pozadine, iz londonske sumaglice pomalja Čerčilov zagonetni smešak zadovoljstva: „Ipak sam bio u pravu, ipak ste me poslušali.”

*Naučni savetnik

Prilozi objavljeni u rubrici „Pogledi” odražavaju stavove autora, ne uvek i uređivačku politiku lista