U podnožju Suve planine, između sela Divljane i Mokra, nedaleko od Bele Palanke, nalazi se manastir Svetog Dimitrija, koji će na današnji dan ugostiti veliki broj vernika.
Sagradila su ga krajem 13. i početkom 14. veka braća Uglješa i Vukašin Mrnjavčević i posvetili ga velikomučeniku Svetom Dimitriju. Svetinja je mnogo puta razarana i do temelja uništavana, ali je zahvaljujući vernicima i opstajala.
Na prostoru današnjeg manastira Nikita Remezijanski je krajem 4. veka podigao hram i posvetio ga velikomučeniku Svetom Dimitriju i u njemu uspostavio monaško bratstvo. Nekoliko vekova po dolasku Slovena, oko 880. godine, ponovo se obnavlja ova svetinja, a poveljom cara Vasilija II iz 1019. godine potvrđuje se kao centar obnovljenog crkvenog života u srednjem Ponišavlju, koje se u doba Nemanjića pominje kao mesto u kojem je prilikom obilaska ovih krajeva boravio Sveti Sava.
Za vreme turske vladavine manastir je do temelja srušen, ali je ipak velikim trudom i radom monaha obnavljan. U Prvom svetskom ratu Bugari su ga potpuno opljačkali i znatno oštetili. Manastir je 1935–1936. godine prihvatio i ugostio pedeset ruskih monahinja, na čelu sa igumanijom Diodoke, nećakinjom cara Nikolaja Drugog, kao i znatan broj oficira, lekara, profesora i drugih lica izbeglih iz Rusije zbog terora nove vlasti. Ruske monahinje su molitveno i materijalno oživele manastir, oslikavajući ga ikonama i freskama. Po završetku Drugog svetskog rata u manastiru je prihvaćeno više desetina dece čiji su roditelji poginuli u ratu. Deca su bila u potpunosti zbrinuta i vaspitavana u pravoslavnom duhu.
Manastirsku portu danas krase lepi cvetni aranžmani i prekrasni novoizgrađeni konak, a uz to, rajska tišina i svežina planinskog vazduha na svakog posetioca ostavljaju nezaboravan utisak. U toku godine poseti ga veliki broj vernika i poštovalaca pravoslavlja iz naše zemlje, ali i iz Austrije, Nemačke, Italije, Slovenije, Rusije i drugih zemalja.
Zoran T. Stojanović,
Niš
