Pravo na beneficiju imaju i samostalci

Staž koji se računa sa uvećanim trajanjem ili, kako se u narodu zove beneficirani, utvrđuje se osiguranicima koji rade na naročito teškim, opasnim i za zdravlje štetnim radnim mestima, kao i onima koji obavljaju takve poslove da se nakon višegodišnjeg rada ne može očekivati da svoj posao, odnosno profesionalnu delatnost obavljaju jednako uspešno, ističu u Fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje.

Međutim, ovo sniženje odnosi se samo na starosne, a ne i na prevremene starosne penzionere, pa se samo može sniziti zakonski uslov za ostvarivanje prava na starosnu penziju. Dakle, sniženje se računa od 65 godina života za muškarce, a od 63 godine i šest meseci za žene u toku 2023, odnosno od 63 godine i osam meseci života za žene u toku sledeće godine. Starosna granica može da se snižava najviše do 55 godina života, osim za zaposlene koji su na radnim mestima sa koeficijentom gde se godina računa 18 meseci i gde su efektivno proveli dve trećine radnog veka u odnosu na ukupno efektivno provedeno vreme na radnim mestima na kojima se staž računa sa uvećanim trajanjem. Ovim osiguranicima starosna granica može da se snizi i do 50 godina života.

Osiguranici koji imaju pravo na sniženje starosne granice, ali ni sa sniženom granicom ne ispunjavaju uslov za starosnu penziju, već odlaze u prevremenu starosnu penziju i u tom slučaju imaju povoljnost u odnosu na ostale. Iznos prevremene starosne penzije određuje se kao iznos starosne, koji se zatim umanji za 0,34 odsto za svaki mesec ranijeg odlaska u penziju. Snižena starosna granica znači i da je broj meseci ranijeg penzionisanja manji, pa je manje i umanjenje penzije.

Obaveza je poslodavca da se zaposlenima koji rade na takvim radnim mestima utvrdi beneficirani staž. Trajanje staža može se uvećati za najviše 50 odsto u odnosu na efektivno, kalendarsko trajanje. Izuzetak su lica u profesionalnoj vojnoj službi. Njima se u slučaju angažovanja u oružanim akcijama vreme provedeno u tim akcijama, kao i na lečenju ili u zarobljeništvu, računa kao staž osiguranja u dvostrukom trajanju.

U Fondu PIO objašnjavaju da računanje staža u dvostrukom trajanju ne treba mešati sa posebnim stažom, iako su oni slični. Osiguranik sa beneficiranim stažom može ranije da ostvari pravo na penziju i to na različite načine. Oni koji su navršili beneficirani staž, čije je trajanje najmanje 2/3 ukupnog staža osiguranja, imaju pravo na sniženje starosne granice. Na svakih pet godina provedenih na radnom mestu sa koeficijentom 12/14 starosna granica se snižava za jednu godinu. Takođe se granica spušta za jednu godinu na svake četiri za uvećanje 12/15, tri za 12/16 i na svaku jednu godinu i šest meseci za 12/18.

Oni koji su obavljali samostalnu delatnost, takođe, imaju pravo na staž sa uvećanim trajanjem ukoliko su obavljali poslove za koje je takav staž predviđen. U slučaju da je utvrđeno obavljanje takvih poslova, oni su u obavezi da uplate uvećan doprinos za PIO kako bi im se staž računao sa uvećanjem, ističu u Fondu PIO.